Việc trẻ bắt đầu nói lắp khi bắt đầu học nói là điều hết sức bình thường và sẽ hết dần khi trẻ được 4-5 tuổi. Tuy nhiên, nếu trẻ trên 6 tuổi mà vẫn còn nói ngọng thì đây là bệnh mà cha mẹ cần lưu ý. Để tránh tình trạng trẻ lớn lên vẫn bị ngọng ảnh hưởng đến cuộc sống, cha mẹ nên tìm hiểu nguyên nhân và cách chữa ngọng ở trẻ càng sớm càng tốt.
1. Tại sao trẻ nói ngọng?
Nguyên nhân bẩm sinh: Khi trẻ sinh ra bị dị tật như ngắn lưỡi, đầy lưỡi, sứt môi, hở hàm ếch hoặc mắc các bệnh lý răng miệng thì rất có thể trẻ bị nói ngọng. Ngoài ra, trẻ có thể không nghe rõ âm thanh do khiếm thính dẫn đến nghe nhầm và phát âm sai thành nói lóng.
Các nguyên nhân khác:
– Là do trẻ tự bóp méo âm thanh để truyền tải ý của mình cho người khác hiểu theo ý mình.
– Người lớn không sửa ngay những lời trẻ nói sai khiến trẻ hình thành thói quen lặp lại.
– Cha mẹ và những người xung quanh sử dụng ngôn ngữ sai khiến trẻ bắt chước.
– Một số bệnh khi trẻ khó thở, ngạt mũi khiến trẻ thè lưỡi khi nói cũng là nguyên nhân khiến trẻ bị nói ngọng.
– Thường xuyên ngậm núm vú giả: Lưỡi của trẻ có xu hướng thè ra khi ngậm núm vú giả liên tục nên khi phát âm lưỡi trẻ cũng không theo thói quen khiến âm phát ra không chính xác thành ngọng.
– Rối loạn hành vi: Theo các chuyên gia tâm lý, khi trẻ chơi điện thoại, xem tivi, máy tính, chơi game quá nhiều, trẻ có xu hướng học ngôn ngữ nhìn – nói hơn là cách nghe – nói thông thường. khiến thính giác không được kích thích, gây rối loạn phát âm, dẫn đến nói ngọng.
2. Dấu hiệu trẻ bị ngọng.
Khi phát hiện trẻ có những dấu hiệu sau đồng nghĩa với việc trẻ bị nói ngọng, cha mẹ hãy giúp trẻ khắc phục tình trạng này càng sớm càng tốt.
Trẻ khó cử động môi, miệng, lưỡi, hàm dưới, …
– Trẻ hay mắc lỗi phát âm
– Nói chậm, nói khó, không rõ âm, từ
Thở ngắn hoặc không đều.
Nhìn chung, tật nói ngọng ở trẻ em rất dễ phát hiện, cha mẹ không nên xem nhẹ tình trạng này. Bởi nếu không được khắc phục, rất có thể trẻ sẽ bị vẩu suốt đời, ảnh hưởng đến cuộc sống sau này.
Người nói ngọng có thể gặp các vấn đề như:
– Phân biệt vùng miền
– Bị người khác chế giễu, chế giễu
– Tự ti khi giao tiếp, né tránh cuộc trò chuyện, ít nói.
– Thể hiện không rõ ý mình khiến đối phương hiểu lầm, hiểu sai, đánh mất cơ hội trong cuộc sống.
– Bạn có thể dạy sai, khiến con bạn sau này chết lặng.
3. Cách chữa tật nói lắp ở trẻ em
Như đã nói ở trên, trẻ trong độ tuổi từ 2 đến 4 học nói là điều bình thường. Nếu trẻ đã bước vào trường tiểu học mà việc nói ngọng vẫn chưa được sửa thì cha mẹ cần quan sát xem trẻ bị tật gì, nguyên nhân trẻ nói ngọng như đã tìm hiểu ở trên để tìm cách chữa cho trẻ.
Thông thường, nếu trẻ nói ngọng là do trẻ phát âm sai theo người lớn, vùng miền hoặc do bắt chước, cha mẹ có thể sửa cho trẻ tại nhà bằng cách:
– Giúp bé thoải mái, thư giãn và bình tĩnh trước khi nói, không tạo áp lực cho bé
– Không hỏi những câu khiến trẻ lúng túng, nói lắp, nói lắp …
– Hướng dẫn bé cách đặt lưỡi đúng, cách hơi chếch ra ngoài và làm mẫu để bé dễ bắt chước và làm theo.
– Nói và hát cho bé nghe: Sử dụng các từ một cách chính xác và thường xuyên, bé sẽ có quá trình để bắt chước các bài hát và câu chuyện bạn kể. Sau đó khuyến khích trẻ hát, kể lại câu chuyện, đọc thơ… để trẻ luyện viết đúng chính tả.
– Sửa ngay cho bé khi bé nói sai, hoặc lặp lại nhiều lần từ bé nói sai để bé nhớ và làm theo.
– Khuyến khích trẻ tham gia nhiều hoạt động bên ngoài, giao tiếp với nhiều người, nhất là nơi đông người sẽ khiến trẻ nhanh nhẹn, dạn dĩ, nhanh nói hơn.
– Hạn chế cho trẻ giao tiếp với những người còn nói ngọng vì trẻ sẽ bắt chước và nói lắp theo.
– Khi trẻ nói ngọng, người lớn tuyệt đối không bắt chước hoặc cười nói, điều này khiến trẻ không ý thức được rằng mình vừa phát âm sai và còn khiến tình trạng nói ngọng của trẻ nặng hơn.
Ngoài ra, vật lý trị liệu nói và ngôn ngữ cũng là một cách chữa bệnh nói lắp ở trẻ em hiệu quả cao. Bạn cần đưa bé đến bác sĩ chuyên khoa để được khám, nhận biết mức độ nói lắp và có những bài tập phù hợp cho trẻ.
Một số bài tập nói ngọng mà cha mẹ có thể dạy con ở nhà:
-
Hướng dẫn trẻ cử động miệng, lưỡi, cơ quan thanh âm: Há to miệng rồi ngậm lại; di chuyển lưỡi lên, xuống, phải, trái; kéo dài lưỡi, thu lại nó; tập thổi bong bóng xà phòng; luyện phát âm chữ x, …
-
Hướng dẫn trẻ ghép âm và sửa lỗi phát âm của trẻ. Đối với những trẻ có cả nguyên âm và phụ âm, hãy dạy trẻ tạo nguyên âm trước, khi trẻ phát âm được nguyên âm thì bắt đầu luyện phát âm các phụ âm.
-
Hướng dẫn trẻ đọc các phụ âm môi như b, m, p; Khi phát âm rõ ràng, hãy ghép nó với các nguyên âm.
-
Hướng dẫn trẻ nói các từ đơn, khi trẻ đã nói được nhiều từ đơn, hãy dạy trẻ ghép các từ thành câu ngắn, sau đó là thành câu dài.
Để trẻ lớn lên với niềm vui và sự tự tin khi giao tiếp, cha mẹ nên điều trị tật nói ngọng của trẻ càng sớm càng tốt. Hi vọng thông tin hữu ích với các bậc cha mẹ có con nhỏ.
Nguồn : kiddi